Μαρία Μυλωνάκη
Γαστρεντερολόγος
Επεμβατική Ενδοσκόπος
Mέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γαστρεντερολόγων και Ηπατολόγων

“ΠΙΣΤΕΥΩ ΣΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΜΙΚΡΗ ΠΡΟΣΠΑΘΩ ΝΑ ΤΗΝ ΥΠΗΡΕΤΩ, ΑΚΟΜΗ ΚΙ ΕΑΝ ΚΑΠΟΙΕΣ ΦΟΡΕΣ ΑΥΤΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ”

Σε συνεργασία με τον άνθρωπό που συμμετείχε στην ομάδα που ανακάλυψε την ασύρματη ενδοσκοπική κάψουλα, τον καθηγητή Paul Swain, οργάνωσαν κάποιες από τις πρώτες μελέτες της ενδοσκοπικής κάψουλας του λεπτού εντέρου, ενώ ξεκίνησαν και την πρώτη μελέτη της ενδοσκοπικής κάψουλας του παχέος εντέρου.

Αγαπά όπως λέει πολύ την δουλειά της και αληθινά ενδιαφέρεται για τον άνθρωπο που έχει κάθε φορά απέναντι της. Όταν ήταν στο πανεπιστήμιο οι καθηγητές συνήθιζαν να τονίζουν ότι δεν είναι αρκετό να έχεις μόνο γνώσεις, αλλά πρέπει να έχεις την ικανότητα να συνδυάζεις τα δεδομένα και να καταλήγεις στην διάγνωση και ανησυχούσε πολύ για το εάν εκείνη διέθετε αυτό το χάρισμα.

“Κάθε φορά η αναζήτηση της διάγνωσης είναι ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον ταξίδι προς την θεραπεία και την ανακούφιση του ασθενή.  Συνηθίζω να ρωτώ τα πάντα τον ασθενή μου, γιατί πιστεύω ότι η παραμικρή πληροφορία από το ιστορικό αλλά και η λεπτομερής κλινική εξέταση, με την βοήθεια και των εργαστηριακών εξετάσεων, θα με οδηγήσει στην λύση του προβλήματος. Δεν πιστεύω ότι τα ξέρω όλα και συχνά απευθύνομαι στην βιβλιογραφία για να ελέγξω – στηρίξω τις αποφάσεις μου. Επιθυμώ πάντα να μπορώ να εξηγήσω στον ασθενή με απλά λόγια γιατί πήρα αυτές τις αποφάσεις και σε ποια δεδομένα στηρίζονται”.

Η Μαρία Μυλωνάκη, Γαστρεντερολόγος ήθελε από μικρή να γίνει γιατρός. Ο πατέρας της, συμπληρώνει, αναφερόταν συχνά στην αξία της ιατρικής επιστήμης, χωρίς ο ίδιος να είναι γιατρός, και στην ομορφιά της προσφοράς στον άνθρωπο. “Στην σκέψη μου τότε η ιατρική έλαβε μυθικές διαστάσεις και εγώ αισθανόμουν κάτι σαν μελλοντικός μικρός  Ασκληπιός” θυμάται.

Η επιλογή της ειδικότητας της γαστρεντερολογίας ήρθε δια της άτοπου απαγωγής. “Αρχικά, από τότε που ήμουν πολύ μικρή επιθυμούσα πολύ να γίνω παιδίατρος.  Τα χρόνια πέρασαν και βρέθηκα  να κάνω την υποχρεωτική υπηρεσία υπαίθρου στο Κέντρο Υγείας Ιστιαίας. Εκείνη την περίοδο συνέβη ένα θλιβερό περιστατικό αιφνίδιου βρεφικού θανάτου στο Κέντρο Υγείας. Ήμουν η γιατρός της εφημερίας και έπρεπε να το αντιμετωπίσω.  Συνειδητοποίησα μετά το περιστατικό αυτό ότι δεν αντέχω να αντιμετωπίζω τον θάνατο στην παιδική ηλικία, είναι κάτι ψυχοφθόρο και δεν μπορώ να συμβιβαστώ  με την αντιμετώπιση ανάλογων περιστατικών σε ολόκληρη την ζωή μου.  Σημειώνω ότι  πάντα επιθυμούσα να γίνω γιατρός του νοσοκομείου και άρα να αντιμετωπίζω τα σοβαρότερα περιστατικά. Η επόμενη ειδικότητα που λάτρευα από το πανεπιστήμιο ήταν η παθολογία. Σκέφτηκα λοιπόν ότι η Γαστρεντερολογία ήταν μια ειδικότητα που συνδύαζε σημαντικό κομμάτι της παθολογίας, αλλά σου έδινε την δυνατότητα και των ενδοσκοπικών πράξεων, δηλαδή την δυνατότητα να ενισχύεις την διαγνωστική σου σκέψη με την βοήθεια της μαγικής εικόνας. Δεν είχα το κουράγιο να γίνω χειρουργός, αλλά θα έκλεβα λίγη από την ικανοποίηση του όταν θα πραγματοποιούσα τις επεμβατικές πράξεις μέσω του ενδοσκοπίου” αναφέρει η κ. Μυλωνάκη.

Τα χρόνια στην Μεγάλη Βρετανία

Η γιατρός έχει  μετεκπαιδευτεί στο Royal London Hospital, στο Λονδίνο.Πήγε στην Μεγάλη Βρετανία  με υποτροφία της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας, αμέσως μετά την λήψη της ειδικότητας της τον Οκτώβριο του 2000.

Εκεί είχε την ευκαιρία να δουλέψει για περίπου 3 χρόνια με σημαντικούς επιστήμονες στον χώρο της Γαστρεντερολογίας. Έκανε τα πρώτα της ουσιαστικά βήματα στην προσέγγιση της  ερευνητικής σκέψης, παρακολουθώντας συχνές συναντήσεις μεταξύ ερευνητών και κλινικών ιατρών. Υπήρξε υπεύθυνη μελετών για την ανάπτυξη της  ενδοσκοπικής κάψουλας, μίας κάψουλας που διαθέτει κάμερα, κινείται στον γαστρεντερικό σωλήνα και παίρνει φωτογραφίες από το λεπτό και το παχύ έντερο. Η ανακάλυψη της ενδοσκοπικής κάψουλας αποτέλεσε  μια μεγάλη επανάσταση στο χώρο της ενδοσκόπησης και βοήθησε ουσιαστικά στην διάγνωση των νοσημάτων του λεπτού εντέρου.

Σε συνεργασία με τον άνθρωπό που ήταν στην ομάδα που ανακάλυψε την ενδοσκοπική κάψουλα, τον καθηγητή Paul Swain, οργάνωσαν κάποιες από τις πρώτες μελέτες της ενδοσκοπικής κάψουλας του λεπτού εντέρου, ενώ ξεκίνησαν και την πρώτη μελέτη της ενδοσκοπικής κάψουλας του παχέος εντέρου.  Μια σημαντική ενασχόληση της, από τα χρόνια της ειδικότητας ακόμη, ήταν τα Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νοσήματα του Εντέρου (Νόσος Crohn και Ελκώδη Κολίτιδα). Εκεί είχε την δυνατότητα να ασχοληθεί τόσο κλινικά όσο και ερευνητικά με τα νοσήματα αυτά, δίπλα σε έναν άνθρωπο που ήταν εξαιρετικός κλινικός και ερευνητής, όπως σημειώνει, τον καθηγητή David Rampton.

“Στο άψογα οργανωμένο ενδοσκοπικό τμήμα του Royal London Hospital μαθήτευσα στην επεμβατική ενδοσκόπηση δίπλα στον καθηγητή Paul Swain και απέκτησα εμπιστοσύνη στις ικανότητες μου, στοιχείο νομίζω απαραίτητο σε κάθε γιατρό για να μπορέσει να ασκήσει αποτελεσματικά την ειδικότητα του.  Όταν γύρισα από το Λονδίνο στην Ελλάδα και ξεκίνησα να εργάζομαι στο ΕΣΥ ήταν σαν να γύρισα από άλλο πλανήτη. Το NHS (Εθνικό Σύστημα Υγείας στην Μεγάλη Βρετανία) είχε πολλά προβλήματα στην λειτουργία του, δεν ήταν τέλειο αλλά ήταν ένα οργανωμένο σύστημα υγείας. Ο κάθε ασθενής αντιμετωπιζόταν με μεγάλο σεβασμό. Κάθε επίσκεψη ή νοσηλεία του καταγραφόταν στο ιστορικό του, το οποίο τον ακολουθούσε όπου και εάν πήγαινε. Στην αρχή σε φακέλους που φυλάσσονταν σε χώρους που απασχολούσαν ειδικό προσωπικό και στην συνέχεια  σε ηλεκτρονικούς φακέλους. Αισθανόμουν πολύ σημαντική γιατί οι καθηγητές με τους οποίους συνεργαζόμουν σέβονταν και επιζητούσαν την άποψη μου και δεν διέθεταν το ‘αλάθητο’ κάποιων καθηγητών. Σημαντική υπήρξε η κατανόηση του  τρόπου σκέψης που στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, αυτό που ονομάζουμε  ‘evidence based medicine”.  Έμαθα να ενδοσκοπώ, να καταγράφω ότι ακριβώς βλέπω ακόμα και εάν δεν μπορώ την ίδια στιγμή να τα ερμηνεύσω, και να αναλαμβάνω την ευθύνη της διάγνωσης και της θεραπείας του ασθενή που ενδοσκοπώ, σε συνεργασία και με τους άλλους  θεράποντες ιατρούς.”

Η κ. Μυλωνάκη πιστεύει ότι η μετεκπαίδευση της στο Ηνωμένο Βασίλειο έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο στη διαμόρφωση της ιατρικής της ταυτότητας, στον τρόπο σκέψης και την υπευθυνότητα με την οποία αντιμετωπίζει τα προβλήματα των ασθενών της. Παράλληλα κατά την παραμονή της στην Μεγάλη Βρετανία είχε την τύχη να ασχοληθεί με την έρευνα και την συγγραφή επιστημονικών άρθρων. Ως υπεύθυνη των μελετών για την ανάπτυξη της ενδοσκοπικής κάψουλας, δημοσίευσε κάποιες από τις πρώτες  μελέτες για την ενδοσκοπική κάψουλα του λεπτού εντέρου.  Στο χώρο των Ιδιοπαθών Φλεγμονωδών Νοσημάτων του Εντέρου, ασχολήθηκε με  πρωτοπόρα θέματα όπως η συσχέτιση της εντερικής χλωρίδας με την εκδήλωση και την ενεργότητα των νοσημάτων αυτών.  Τέλος εκπαιδεύτηκε σε επεμβατικές ενδοσκοπήσεις (αντιμετώπιση αιμορραγιών του γαστρεντερικού σωλήνα,  πολυπεκτομές, διαστολές στενώσεων, τοποθέτηση ενδοσπροθέσεων,κ.α).

Πως κρίνει το επίπεδο των υπηρεσιών στη χώρα μας; “Υπήρχε πάντα μια διαφορά ανάμεσα στην Ελλάδα, την υπόλοιπη Ευρώπη και φυσικά την Αμερική αλλά πιστεύω ότι τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης η απόσταση έχει μεγαλώσει. Θυμάμαι πάντα τον ενθουσιασμό μου όταν παρακολουθούσα τα μεγάλα επιστημονικά συνέδρια του εξωτερικού, τόσο για την γνώση, αλλά κυρίως για  τις νέες τεχνικές και τον σύγχρονο εξοπλισμό στον χώρο της ενδοσκόπησης. Υπάρχει διαφορά στην χώρα μας  τόσο στην ποιότητα της υλικοτεχνικής υποδομής και την οργάνωση των ενδοσκοπικών τμημάτων, όσο και στην εκπαίδευση των νέων συναδέλφων στις  προηγμένες ενδοσκοπικές τεχνικές” απαντά.

Εργάσθηκε σε Δημόσιο Νοσοκομείο ως επιμελήτρια για έντεκα συναπτά έτη. Αποφάσισε να εγκαταλείψει τον χώρο της Δημόσιας Υγείας εκείνη την στιγμή που αισθάνθηκε ότι μπορούσε να κινδυνέψει η ίδια και ο αντίστοιχος ασθενής  λόγω ελλείψεων προσωπικού και υλικοτεχνικής υποδομής.  “Οι συνθήκες στα νοσοκομεία της οικονομικής κρίσης είναι πολύ δύσκολη τόσο για τον γιατρό που εργάζεται πολλές ώρες κάτω από δύσκολες συνθήκες με χαμηλές αμοιβές, όσο και για τον ασθενή. Υπήρχαν και υπάρχουν ελλείψεις αλλά το σημαντικότερο είναι η έλλειψη οργάνωσης, η έλλειψη ελέγχου και η ύπαρξη στον χώρο κάποιων ανθρώπων οι οποίοι ενδιαφέρονται μόνο για την προσωπική τους ανέλιξη και όχι για την Δημόσια Υγεία.  Από την άλλη υπάρχει η ιδιωτική Υγεία, η οποία έχει σαν βασικό στόχο το κέρδος. Οι γιατροί βρίσκονται κάπου ανάμεσα στο να επιβιώσουν προσωπικά στον επαγγελματικό χώρο και ταυτόχρονα να προστατεύσουν ουσιαστικά την υγεία των ασθενών τους” σημειώνει.   

Οι υπηρεσίες στο ιατρείο

Εκτός από την ιατρική επίσκεψη για γαστρεντερολογικά – ηπατολογικά θέματα, στο ιατρείο πραγματοποιούνται ενδοσκοπήσεις ανώτερου και κατώτερου πεπτικού. Σημαντικό θεωρεί το γεγονός ότι έχει  την δυνατότητα (εξοπλισμό και γνώση) να κάνει στο ιατρείο και απλές επεμβατικές πράξεις κατά την διάρκεια της ενδοσκόπησης (πολυπεκτομές, αντιμετώπιση αγγειοδυσπλασιών- αγγειεκτασιών κ.α) όταν κρίνει ότι αυτό είναι ασφαλές για τον ασθενή, προκειμένου να μην υποβληθεί σε επανάληψη της ενδοσκόπησης. Εάν η επεμβατική πράξη απαιτεί νοσοκομειακή κάλυψη, τότε ενδοσκοπεί τον ασθενή της σε κάποια ιδιωτική κλινική με την οποία συνεργάζεται ή τον παραπέμπει σε Δημόσιο Νοσοκομείο. Εννοείται ότι γίνονται απλές δοκιμασίες κοπράνων (ανίχνευση ελικοβακτηριδίου του πυλωρού, καλπροτεκτίνη κοπράνων) για την διάγνωση της λοίμωξης από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και την διάγνωση – παρακολούθηση φλεγμονών του εντέρου καθώς  και τεστ αναπνοής για την διάγνωση της λοίμωξης από το  ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. 

“Το άγχος της επιβίωσης τα τελευταία έτη στην χώρα μας, μας έχει επηρεάσει όλους. Παρατηρώ σημαντική αύξηση των γαστρεντερικών προβλημάτων και σε νεαρούς ασθενείς οι οποίοι κάθε φορά ταυτόχρονα με το ιατρικό πρόβλημα, μου μεταφέρουν και το εργασιακό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν. Ο τρόπος ζωής τους δεν τους επιτρέπει να φροντίσουν τον εαυτό τους (κακή διατροφή, έλλειψη άσκησης, κάπνισμα).  Το καθημερινό άγχος στην εργασία, τους δημιουργεί ψυχοσωματικά συμπτώματα γιατί γνωρίζουμε  ότι το γαστρεντερικό σύστημα είναι ο δεύτερος εγκέφαλος του ανθρώπου. Είναι δεδομένο ότι συχνά η οικονομική δυσχέρεια ή/και η έλλειψη κοινωνικής ασφάλισης δεν επιτρέπει στους ασθενείς να απευθυνθούν σε ειδικό για το πρόβλημα τους ή να κάνουν τον εργαστηριακό έλεγχο που χρειάζεται ή και να πάρουν την κατάλληλη θεραπεία” τονίζει η γιατρός.    

Η ίδια θεωρεί σημαντικό κομμάτι της καθημερινής της εργασίας την ενημέρωση των ασθενών με σκοπό τόσο την πρωτογενή όσο και την δευτερογενή πρόληψη. Δεν είναι ικανοποιημένη από την ευαισθητοποίηση των Ελλήνων ασθενών όσον αφορά την προληπτική κολονοσκόπηση που αποτελεί την βασική προληπτική εξέταση στην γαστρεντερολογία.

Οι βασικές της συμβουλές προς τους ασθενείς προκειμένου να έχουν υγιές γαστρεντερολογικό σύστημα και ήπαρ είναι η διακοπή του καπνίσματος, ο περιορισμός της λήψης αλκοόλ, και η ισορροπημένη υγιεινή διατροφή. “Τονίζω πάντα την σημασία της διατροφής πλούσιας σε φυτικές ίνες, την λήψη ικανοποιητικής ποσότητας υγρών και την άσκηση που εξασφαλίζει την καλή λειτουργία του παχέος εντέρου.  Ενημερώνω πάντα τους ασθενείς μου για την σημασία της προληπτικής κολονοσκόπησης αλλά και άλλων ποληπτικών εξετάσεων που δεν αφορούν απαραίτητα τον χώρο της Γαστρεντερολογίας.  Ανήκω στους γιατρούς που δεν αγαπούν την πολυφαρμακία. Χορηγώ φάρμακα εάν πραγματικά τα έχουν ανάγκη, αφού εξασφαλίσω πρώτα την απαραίτητη αλλαγή του τρόπου ζωής τους που μπορεί να λύσει από μόνη της το πρόβλημα. Στην ίδια φιλοσοφία συμβουλεύω τους ασθενείς μου να μην λαμβάνουν φάρμακα χωρίς ιατρική οδηγία από το φαρμακείο”.

Εργάζεται καθημερινά περίπου 10-12 ώρες και προσπαθεί πολύ να απολαμβάνει λίγο ουσιαστικό χρόνο με την οικογένεια της.  Θεωρεί κατάκτηση ότι τα τελευταία χρόνια καταφέρνει να ασχοληθεί με την γυμναστική την οποία έχει εντάξει στο καθημερινό της πρόγραμμα. “Η ιατρική είναι μια επιστήμη που θέλει αποκλειστικότητα.  Ελπίζω πάντα ότι θα καταφέρω… να μειώσω τις ώρες εργασίας μου για να ασχοληθώ επιτέλους με διαφορετικά από την ιατρική πράγματα!”