• Σε ποιά ηλικία  αποφασίσαστε ότι θέλετε να γίνεται γιατρός.

Νομίζω η απόφαση να γίνω γιατρός ελήφθη σε πολύ τρυφερή ηλικία.  Ο πατέρας μου αναφερόταν συχνά στην αξία της ιατρικής επιστήμης, χωρίς ο ίδιος να είναι γιατρός και στην ομορφιά της προσφοράς στον άνθρωπο. Στην σκέψη μου τότε η ιατρική έλαβε μυθικές διαστάσεις και εγώ αισθανόμουν κάτι σαν μελλοντικός μικρός  Ασκληπιός.

  • Γιατί επιλέξατε την ειδικότητα της γαστρεντερολόγου-ηπατολόγου.

Νομίζω δια της ατόπου απαγωγής. Αρχικά, από τότε που ήμουν πολύ μικρή επιθυμούσα να γίνω παιδίατρος.  Τα χρόνια πέρασαν και βρέθηκα  να κάνω την υποχρεωτική υπηρεσία υπαίθρου στο Κέντρο Υγείας Ιστιαίας. Εκείνη την περίοδο συνέβη ένα θλιβερό περιστατικό αιφνίδιου βρεφικού θανάτου στο Κέντρο Υγείας. Ήμουν η γιατρός της εφημερίας και έπρεπε να το αντιμετωπίσω.  Συνειδητοποίησα μετά το περιστατικό αυτό ότι δεν αντέχω να αντιμετωπίζω τον θάνατο στην παιδική ηλικία, είναι κάτι ψυχοφθόρο και δεν μπορώ να συμβιβαστώ  με την αντιμετώπιση ανάλογων περιστατικών σε ολόκληρη την ζωή μου.  Σημειώνω ότι  πάντα επιθυμούσα να γίνω γιατρός του νοσοκομείου και άρα να αντιμετωπίζω τα σοβαρότερα περιστατικά. Η επόμενη ειδικότητα που λάτρευα από το πανεπιστήμιο ήταν η παθολογία. Σκέφτηκα λοιπόν ότι η Γαστρεντερολογία ήταν μια ειδικότητα που συνδύαζε σημαντικό κομμάτι της παθολογίας αλλά σου έδινε την δυνατότητα και των ενδοσκοπικών πράξεων δηλαδή την δυνατότητα να ενισχύεις την διαγνωστική σου σκέψη με την βοήθεια της μαγικής εικόνας. Δεν είχα το κουράγιο να γίνω χειρουργός αλλά θα έκλεβα λίγη από την ικανοποίηση του όταν θα πραγματοποιούσα τις επεμβατικές πράξεις μέσω του ενδοσκοπίου.

  • Πόσο ρόλο πιστεύετε ότι έπαιξε στην καριέρα σας η μετεκπαίδευση σας στο Royal London Hospital.

Πήγα στην Μεγάλη Βρετανία  με υποτροφία της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας αμέσως μετά την λήψη της ειδικότητας μου τον Οκτώβριο του 2000. Εκεί είχα την ευκαιρία να δουλέψω για περίπου 3 χρόνια με σημαντικούς επιστήμονες στον χώρο της Γαστρεντερολογίας. Έκανα τα πρώτα μου ουσιαστικά βήματα στην κατάκτηση της  ερευνητικής σκέψης παρακολουθώντας συχνές συναντήσεις μεταξύ ερευνητών και κλινικών ιατρών. Υπήρξα υπεύθυνη των μελετών για την ανάπτυξη της  ενδοσκοπικής κάψουλας που διαθέτει κάμερα, κινείται στον γαστρεντερικό σωλήνα και παίρνει φωτογραφίες, που ήταν μια επανάσταση στο χώρο της ενδοσκόπησης.  Σε συνεργασία με τον άνθρωπό που ήταν στην ομάδα που ανακάλυψαν την ενδοσκοπική κάψουλα τον καθηγητή Paul Swain οργανώσαμε την πρώτη μελέτη της ενδοσκοπικής κάψουλας, ενώ ξεκινήσαμε και την μελέτη της ενδοσκοπικής κάψουλα του παχέος εντέρου.  Από την άλλη ασχολήθηκα τόσο κλινικά όσο και ερευνητικά με τα Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νοσήματα του Εντέρου, δίπλα σε έναν άνθρωπο που ήταν εξαιρετικός κλινικός και ερευνητής, τον καθηγητή David Rampton . Στο άψογα οργανωμένο ενδοσκοπικό τμήμα του Royal London Hospital μαθήτευσα στην επεμβατική ενδοσκόπηση δίπλα στον καθηγητή Paul Swain και απέκτησα εμπιστοσύνη στις ικανότητες μου, στοιχείο νομίζω απαραίτητο σε κάθε γιατρό για να μπορέσει να ασκήσει αποτελεσματικά την ειδικότητα του.  Όταν γύρισα από το Λονδίνο στην Ελλάδα και ξεκίνησα να εργάζομαι στο ΕΣΥ ήταν σαν να γύρισα από άλλο πλανήτη. Το NHS είχε πολλά προβλήματα στην λειτουργία του, δεν ήταν τέλειο αλλά ήταν ένα οργανωμένο σύστημα υγείας. Ο κάθε ασθενής αντιμετωπιζόταν με μεγάλο σεβασμό. Κάθε επίσκεψη ή νοσηλεία του καταγραφόταν στο ιστορικό του το οποίο τον ακολουθούσε όπου και εάν πήγαινε. Στην αρχή σε φακέλους που φυλάσσονταν σε χώρους που απασχολούσαν ειδικό προσωπικό και στην συνέχεια  σε ηλεκτρονικούς φακέλους. Αισθανόμουν πολύ σημαντική γιατί οι καθηγητές με τους οποίους συνεργαζόμουν σέβονταν και επιζητούσαν την άποψη μου και δεν διέθεταν το ‘αλάθητο’ των καθηγητών. Σημαντική υπήρξε η κατανόηση του  τρόπου σκέψης που στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, αυτό που ονομάζουμε  ‘evidence based medicine.’.  Έμαθα να ενδοσκοπώ, να καταγράφω ότι ακριβώς βλέπω ακόμα και εάν δεν μπορώ να τα εξηγήσω και να αναλαμβάνω την ευθύνη της διάγνωσης και της θεραπείας του ασθενή που ενδοσκοπώ σε συνεργασία με τον θεράποντα.

  • Πόσο ρόλο πιστεύετε ότι έπαιξε στην καριέρα σας η μετεκπαίδευση σας στο Royal London Hospital.

Πιστεύω ότι η μετεκπαίδευση μου στο Ηνωμένο Βασίλειο έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο στη διαμόρφωση της ιατρικής μου ταυτότητας, στον τρόπο σκέψης και την υπευθυνότητα με την οποία αντιμετωπίζω τα προβλήματα των ασθενών μου. Παράλληλα κατά την παραμονή μου στο Ην. Βασίλειο είχα την τύχη να ασχοληθώ με την έρευνα και την συγγραφή επιστημονικών άρθρων. Ως υπεύθυνη των μελετών για την ανάπτυξη της ενδοσκοπικής κάψουλας, δημοσίευσα την πρώτη μελέτη για την ενδοσκοπική κάψουλα του λεπτού εντέρου και ξεκίνησα επίσης την πρώτη μελέτη για την αποτελεσματικότητα της  ενδοσκοπικής κάψουλας του παχέος εντέρου.  Στον χώρο των Ιδιοπαθών Φλεγμονωδών Νοσημάτων του εντέρου ασχολήθηκα με  πρωτοπόρα θέματα όπως η συσχέτιση της εντερικής χλωρίδας με τα νοσήματα αυτά.  Τέλος εκπαιδεύτηκα στις επεμβατικές ενδοσκοπήσεις (πολυπεκτομές, διαστολές στενώσεων, τοποθέτηση ενδοσπροθέσεων,κ.α).

  • Ποιά είναι η φιλοσοφία λειτουργίας σας ως γιατρός.

Αγαπώ πολύ την δουλειά μου και αληθινά  ενδιαφέρομαι για τον άνθρωπο που έχω κάθε φορά απέναντι μου. Όταν ήμουν στο πανεπιστήμιο οι καθηγητές συνήθιζαν να τονίζουν ότι δεν είναι αρκετό να έχεις μόνο γνώσεις πρέπει να έχεις την ικανότητα να συνδυάζεις τα δεδομένα και να καταλήγεις στην διάγνωση. Κάθε φορά η αναζήτηση της διάγνωσης είναι ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον ταξίδι προς την θεραπεία και την ανακούφιση του ασθενή.  Συνηθίζω να ρωτώ τα πάντα τον ασθενή μου γιατί πιστεύω ότι η παραμικρή πληροφορία από το ιστορικό αλλά και η λεπτομερής κλινική εξέταση με την βοήθεια και των εργαστηριακών εξετάσεων θα με οδηγήσει στην λύση του προβλήματος. Δεν πιστεύω ότι τα ξέρω όλα και συχνά απευθύνομαι στην βιβλιογραφία για να ελέγξω- στηρίξω τις αποφάσεις μου. Επιθυμώ πάντα να μπορώ να εξηγήσω στον ασθενή με απλά λόγια γιατί πήρα αυτές τις αποφάσεις και σε ποια δεδομένα στηρίζονται.

  • Ποιό είναι το φάσμα των υπηρεσιών που προσφέρει το ιατρείο σας.

Εκτός από την ιατρική επίσκεψη για γαστρεντερολογικά – ηπατολογικά θέματα, στο ιατρείο μου κάνω ενδοσκοπήσεις ανώτερου και κατώτερου πεπτικού. Σημαντικό θεωρώ το γεγονός ότι έχω την δυνατότητα (εξοπλισμό και γνώση) να κάνω στο ιατρείο και απλές επεμβατικές πράξεις κατά την διάρκεια της ενδοσκόπησης (πολυπεκτομές, αντιμετώπιση αγγειοδυσπλασιών,) όταν κρίνω ότι αυτό είναι ασφαλές για τον ασθενή προκειμένου να μην υποβληθεί σε επανάληψη της ενδοσκόπησης. Εάν η επεμβατική πράξη απαιτεί νοσοκομειακή κάλυψη, τότε ενδοσκοπώ τον ασθενή σε ιδιωτική κλινική ή τον παραπέμπω σε Δημόσιο Νοσοκομείο. Εννοείται ότι γίνονται απλές δοκιμασίες κοπράνων (ανίχνευση ελικοβακτηριδίου του πυλωρού, καλπροτεκτίνη κοπράνων) καθώς  και τεστ αναπνοής για την διάγνωση της λοίμωξης από  ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.

  • Εχετε διαπιστώσει αύξηση των νοσημάτων του γαστρεντερικού και του ήπατος τα οποία ενδεχομένως να σχετίζονται με το άγχος, το στρές  και την κακή διατροφή που έχει δημιουργήσει η οικονομική κρίση.

Το άγχος της επιβίωσης τα τελευταία έτη στην χώρα μας μας έχει επηρεάσει όλους. Παρατηρώ σημαντική αύξηση των γαστρεντερικών προβλημάτων και σε νεαρούς ασθενείς οι οποίοι κάθε φορά ταυτόχρονα με το ιατρικό πρόβλημα μου μεταφέρουν και το εργασιακό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν. Ο τρόπος ζωής τους δεν τους επιτρέπει να φροντίσουν τον εαυτό τους (κακή διατροφή, έλλειψη άσκησης, κάπνισμα) ενώ το καθημερινό άγχος στην εργασία, τους δημιουργεί ψυχοσωματικά συμπτώματα. Το  γαστρεντερικό σύστημα θεωρείται ο δεύτερος εγκέφαλος του ανθρώπου. Είναι δεδομένο ότι συχνά η οικονομική δυσχέρεια ή η έλλειψη ιατρικής ασφάλισης δεν επιτρέπει στους ασθενείς να απευθυνθούν σε ειδικό για το πρόβλημα τους ή να κάνουν τον εργαστηριακό έλεγχο που χρειάζεται ή και να πάρουν την κατάλληλη θεραπεία.     

  • Πόσο ευαισθητοποιημένοι είναι οι Έλληνες στην προληπτική ιατρική όσον αφορά την ειδικότητα σας.

Θεωρώ σημαντικό κομμάτι της καθημερινής μου εργασίας την ενημέρωση των ασθενών με σκοπό τόσο την πρωτογενή όσο και την δευτερογενή πρόληψη. Δεν είμαι ικανοποιημένη από την ευαισθητοποίηση των Ελλήνων ασθενών όσον αφορά την προληπτική κολονοσκόπηση που αποτελεί την βασική προληπτική εξέταση στην γαστρεντερολογία. Κάποιοι έχουν ακούσει για την προληπτική κολονοσκόπηση αλλά θεωρούν ότι εάν δεν έχουν συμπτώματα είναι υπερβολή να υποβληθούν στην εξέταση ενώ κάποιοι αγνοούν εντελώς την αναγκαιότητα της. Η γαστρεντερολογική κοινότητα έχει προσεγγίσει την πολιτεία με σκοπό την άμεση συνεργασία για την ανάπτυξη ειδικού προγράμματος πρόληψης του καρκίνου του παχέος εντέρου αλλά αυτό δεν έχει υλοποιηθεί ακόμα από την πολιτεία.

  • Τι συμβουλεύετε τους ασθενείς σας να κάνουν προκειμένου να έχουν υγιές γαστρεντερολογικό σύστημα και ήπαρ.

Η βασική συμβουλή μου αφορά την διακοπή του καπνίσματος , τον περιορισμό της λήψης αλκοόλ, και την ισορροπημένη υγιεινή διατροφή. Τονίζω πάντα την σημασία της διατροφής πλούσιας σε φυτικές ίνες, την λήψη ικανοποιητικής ποσότητας υγρών και την άσκηση που εξασφαλίζει την καλή λειτουργία του παχέος εντέρου.  Ενημερώνω πάντα τους ασθενείς μου για την σημασία της προληπτικής κολονοσκόπησης αλλά και άλλων ποληπτικών εξετάσεων που δεν αφορούν απαραίτητα τον χώρο της Γαστρεντερολογίας. Ανήκω στους γιατρούς που δεν αγαπούν την πολυφαρμακία και άρα χορηγώ φάρμακα εάν πραγματικά τα έχουν ανάγκη και αφού εξασφαλίσω πρώτα την απαραίτητη αλλαγή του τρόπου ζωής τους που μπορεί να λύσει από μόνη της το πρόβλημα. Στην ίδια φιλοσοφία συμβουλεύω τους ασθενείς μου να μην λαμβάνουν φάρμακα χωρίς ιατρική οδηγία από το φαρμακείο. Λαμβάνοντας το λεπτομερές ιστορικό των ασθενών εστιάζω στο οικογενειακό-κληρονομικό ιστορικό και διερευνώ την ύπαρξη κάποιας πιθανής  κληρονομικής νόσου έτσι ώστε να τους συμβουλεύσω κατάλληλα.

  • Σε ποιό βαθμό εφαρμόζονται στην Ελλάδα οι τελευταίες εξελίξεις που συμβαίνουν παγκοσμίως στον τομέα σας .

Υπήρχε πάντα μια διαφορά ανάμεσα στην Ελλάδα, την υπόλοιπη Ευρώπη και φυσικά την Αμερική αλλά πιστεύω ότι τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης η απόσταση έχει μεγαλώσει. Θυμάμαι πάντα τον ενθουσιασμό μου όταν παρακολουθούσα τα μεγάλα επιστημονικά συνέδρια του εξωτερικού τόσο για την γνώση αλλά κυρίως για  τις νέες τεχνικές και τον σύγχρονο εξοπλισμό στον χώρο της ενδοσκόπησης. Υπάρχει διαφορά στην χώρα μας  τόσο στην ποιότητα της υλικοτεχνικής υποδομής και την οργάνωση των ενδοσκοπικών τμημάτων όσο και στην εκπαίδευση των νέων συναδέλφων στις  προηγμένες ενδοσκοπικές τεχνικές.  

  • Πως κρίνετε το επίπεδο των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα σήμερα, ειδικά στα Δημόσια Νοσοκομεία.

Εργάσθηκα σε Δημόσιο Νοσοκομείο ως επιμελήτρια για έντεκα συναπτά έτη. Αποφάσισα να εγκαταλείψω τον χώρο της Δημόσιας Υγείας εκείνη την στιγμή που αισθάνθηκα ότι μπορούσα να κινδυνέψω εγώ και ο αντίστοιχος ασθενής μου λόγω ελλείψεων προσωπικού και υλικοτεχνικής υποδομής.  Οι συνθήκες στα νοσοκομεία της οικονομικής κρίσης είναι πολύ δύσκολη τόσο για τον γιατρό που εργάζεται πολλές ώρες κάτω από δύσκολες συνθήκες με χαμηλές αμοιβές όσο και για τον ασθενή, Υπήρχαν και υπάρχουν ελλείψεις αλλά το σημαντικότερο είναι η έλλειψη οργάνωσης, η έλλειψη ελέγχου και η ύπαρξη στον χώρο ανθρώπων οι οποίοι ενδιαφέρονται μόνο για την προσωπική τους ανέλιξη και όχι για την Δημόσια Υγεία.  Από την άλλη υπάρχει η ιδιωτική υγεία η οποία έχει ως γνωστό σαν βασικό στόχο το κέρδος. Οι γιατροί βρίσκονται κάπου ανάμεσα στο να επιβιώσουν προσωπικά στον επαγγελματικό χώρο και ταυτόχρονα να προστατεύσουν ουσιαστικά την υγεία των ασθενών τους.    

  • Πόσες ώρες την ημέρα εργάζεσθε, έχετε χόμπυ.

 Δουλεύω καθημερινά περίπου 10-12 ώρες και προσπαθώ πολύ να απολαμβάνω λίγο ουσιαστικό χρόνο με την οικογένεια μου.  Θεωρώ κατάκτηση ότι τα τελευταία χρόνια καταφέρνω να ασχοληθώ με την γυμναστική την οποία έχω εντάξει στο καθημερινό μου πρόγραμμα. Η ιατρική είναι μια επιστήμη που θέλει αποκλειστικότητα  Ελπίζω πάντα ότι θα καταφέρω… να μειώσω τις ώρες εργασίας μου για να ασχοληθώ επιτέλους με διαφορετικά από την ιατρική πράγματα!

  • Ποιό είναι το motto της ζωής σας.

Εκτός από το ‘κάνε το καλό και ρίχτο στο γιαλό΄?
Πιστεύω στην αλήθεια και από μικρή προσπαθώ να την υπηρετώ ακόμα και εάν κάποιες φορές αυτό δημιουργεί συγκρούσεις.