Ο ενδοσκοπικός υπέρηχος είναι μια ελάχιστα επεμβατική διαδικασία κατά την οποία συνδυάζονται οι τεχνικές της ενδοσκόπησης και της υπερηχογραφίας. Η εξέταση πραγματοποιείται με τη χρήση ειδικών ενδοσκοπίων, τα οποία διαθέτουν κεφαλή υπερήχων στο άκρο τους και κατά συνέπεια εκπέμπουν ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας κατά τη διάρκεια της ενδοσκοπικής διαδικασίας. Μέσα από τον ενδοσκοπικό υπέρηχο απεικονίζεται λεπτομερώς ο εσωτερικός χιτώνας και τα τοιχώματα του ανώτερου και κατώτερου μέρους του πεπτικού σωλήνα αλλά και γειτονικά όργανα όπως το πάγκρεας, το ήπαρ και της χοληδόχου κύστης.
Χρησιμότητα ενδοσκοπικού υπερήχου
Επειδή τα ηχητικά κύματα δεν χρειάζεται να περάσουν μέσα από το δέρμα και τους μυς για να φτάσουν στα εσωτερικά όργανα, το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα προσφέρει καλύτερη εικόνα του γαστρεντερικού σωλήνα και των κοντινών οργάνων από το υπερηχογράφημα κοιλίας. Μέσω των συγκεκριμένων υπερήχων παρέχεται η πρόσθετη δυνατότητα ορατότητας στα πιο βαθιά στρώματα του πεπτικού σωλήνα αλλά και έξω από τον εντερικό αυλό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επιτρέπεται η λεπτομερής επισκόπηση τόσο της δομής του τοιχώματος του πεπτικού σωλήνα, όσο και των γειτονικών ιστών και οργάνων, όπως το πάγκρεας, το ήπαρ, ο σπλήνας, το χοληφόρο σύστημα, οι λεμφαδένες αλλά και τα παρακείμενα αγγεία.
Η εξέταση αυτή μπορεί επίσης να είναι πιο ακριβές στον εντοπισμό μικρών όγκων και κύστεων που μπορεί να παραλείψουν άλλες μέθοδοι απεικόνισης όπως η μαγνητική και η αξονική τομογραφία. Ο ενδοσκοπικός υπέρηχος προσφέρει εξαιρετικά λεπτομερή απεικόνιση, η οποία συμβάλλει στον ακριβή καθορισμό προβληματικών παθολογιών και τον προσδιορισμό της κατάλληλης θεραπευτικής προσέγγισης.
Παθήσεις για τις οποίες ενδείκνυται ο ενδοσκοπικός υπέρηχος
Ο ενδοσκοπικός υπέρηχος μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση παθήσεων στην ανώτερη γαστρεντερική οδό όπως ο οισοφάγος, το στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο, στην κατώτερη γαστρεντερική οδό, όπως το παχύ έντερο και το ορθό και σε κοντινά όργανα, συμπεριλαμβανομένων των πνευμόνων, του παγκρέατος, του ήπατος και της χοληδόχου κύστης. Το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την καλύτερη εξέταση ύποπτων ευρημάτων που έχουν εντοπιστεί σε άλλες απεικονιστικές εξετάσεις όπως η ακτινογραφία, η μαγνητική τομογραφία ή η αξονική τομογραφία ή σε περιπτώσεις όπου άλλες εξετάσεις προσφέρουν ασαφή ή αντικρουόμενα αποτελέσματα.
Η εξέταση πραγματοποιείται για τη διάγνωση παθήσεων που προκαλούν κοιλιακό πόνο ή απώλεια βάρους χωρίς να υπάρχει κάποια ξεκάθαρη αιτία. Παράλληλα, μέσω της εξέτασης αξιολογούνται παθολογικές καταστάσεις όπως όγκοι ή βλάβες τα οποία εντοπίστηκαμ σε προηγούμενη απεικονιστική εξέταση. Ο ενδοσκοπικός υπέρηχος διευκολύνει τη διάγνωση ασθενειών του παγκρέατος και του χοληφόρου συστήματος, όταν οι απεικονιστικές εξετάσεις δεν προσφέρουν σαφή αποτελέσματα. Επίσης, προσδιορίζεται η έκταση ορισμένων μορφών καρκίνου που πλήττουν το πεπτικό και το αναπνευστικό σύστημα, αξιολογώντας την εξάπλωσή τους σε κοντινούς λεμφαδένες ή μεγάλου μεγέθους αιμοφόρα αγγεία.
Η εξέταση ενδείκνυται για τη διερεύνηση παθήσεων όπως:
- Χρόνια παγκρεατίτιδα
- Μη φυσιολογικές συλλογές υγρών στην κοιλιά
- Νεοπλασίες πνεύμονα
- Διάταση χοληδόχου πόρου
- Υποβλεννογόνιες βλάβες στον οισοφάγο, το στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο
- Καρκίνος οισοφάγου, στομάχου, παγκρέατος, χοληφόρων και ορθού
- Κύστεις παγκρέατος, περίπτωση στην οποία λαμβάνεται υγρό από την κύστη ώστε να μετρηθούν ένζυμα και καρκινικοί δείκτες.
- Υποβλεννογόνιοι όγκοι πεπτικού για την εξακρίβωση του είδους τους.
- Χολολιθίαση ή χοληδοχολιθίαση, σε περίπτωση που οι κλασικές απεικονιστικές εξετάσεις αποτύχουν να εξάγουν διάγνωση.
- Βλάβες στους πρωκτικούς σφιγκτήρες.
Επεμβατικός χαρακτήρας ενδοσκοπικού υπερήχου
Το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα παρέχει τη δυνατότητα πραγματοποίησης βιοψίας με λεπτή βελόνα ενός όγκου ή βλάβης στην περιοχή του γαστρεντερικού σωλήνα. Παράλληλα, σε περίπτωση ύπαρξης κύστεων στο πάγκρεας, μπορεί κατά τη διάρκεια της εξέτασης να πραγματοποιηθεί αναρρόφηση του υγρού με άμεση παρακέντηση στην κύστη μέσω της οπτικοποίησης που προσφέρει ο υπέρηχος, με τη χρήση ειδικών πλαστικών stent ενδογαστρικά.
Προετοιμασία πριν τον ενδοσκοπικό υπέρηχο
Για την απόκτηση της απαραίτητης ορατότητας κατά την εξέταση το στομάχι πρέπει να είναι άδειο. Επομένως, ο ασθενής δεν πρέπει να έχει φάει για τουλάχιστον έξι ώρες πριν από την εξέταση. Μικρές ποσότητες νερού είναι ασφαλείς έως και δύο ώρες πριν από τη διαδικασία. Εάν ενδείκνυται η λήψη δείγματος ιστού μέσω λεπτής βελόνης, είναι σημαντικό ο ασθενής να μη λαμβάνει ασπιρίνη ή αντιπηκτικά.
Πώς πραγματοποιείται ο ενδοσκοπικός υπέρηχος
Ένα άτομο που υποβάλλεται σε ενδοσκοπικό υπέρηχο θα υποβληθεί σε ενδοφλέβια χορήγηση ήπιας καταστολής πριν από τη διαδικασία, ενώ παρακολουθούνται συνεχώς τα ζωτικά σημεία του. Στην ενδοσκόπηση ανώτερου γαστρεντερικού σωλήνα, μετά την καταστολή ο γιατρός εισάγει ένα ενδοσκόπιο μέσω του στόματος του ασθενούς στον οισοφάγο, το στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο, χωρίς να παρεμποδίζεται η ικανότητα αναπνοής. Ο γαστρεντερολόγος παρατηρεί το εσωτερικό του γαστρεντερικού σωλήνα σε μια οθόνη υψηλής ευκρίνειας και την εικόνα υπερήχων σε μια άλλη οθόνη. Επιπλέον, η δοκιμή ηχητικών κυμάτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον εντοπισμό και τη βοήθεια στη λήψη βιοψιών. Η όλη διαδικασία διαρκεί συνήθως 30 έως 90 λεπτά και ο ασθενής συνήθως μπορεί να πάει σπίτι την ίδια ημέρα της επέμβασης.
Για την πραγματοποίηση ενδοσκοπικού υπερήχου στον κατώτερο γαστρεντερικό σωλήνα δε χρειάζονται φάρμακα. Μπορεί να χρειαστεί η χορήγηση ενός ηρεμιστικού εάν η εξέταση χρειάζεται να συνεχιστεί για παρατεταμένο χρονικό διάστημα ή ο γαστρεντερολόγος χρειάζεται να εξετάσει ένα σημαντικό βάθος στο παχύ έντερο. Η διαδικασία είναι άνετη για τον εξεταζόμενο, ενώ η λήψη ιστού για κυτταρολογική εξέταση είναι ανώδυνη. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο ασθενής είναι σε θέση να επιστρέψει σπίτι του την ίδια ημέρα μετά το πέρας της εξέτασης, ενώ μπορεί να λάβει άμεσα τα αποτελέσματα της εξέτασης. Σε περίπτωση διενέργειας βιοψίας, τα αποτελέσματα λαμβάνονται μετά από μερικές ημέρες.
